Jurij Aleksiejewicz Gagarin (ros. Юрий Алексеевич Гагарин, ur. 9 marca 1934 w Kłuszynie, zm. 27 marca 1968 w okolicach Kirżacza) – radziecki kosmonauta, pierwszy człowiek w przestrzeni kosmicznej (1961), Bohater Związku Radzieckiego, Lotnik Kosmonauta ZSRR.
Urodził się we wsi Kłuszyno koło Gżacka (przemianowanego w 1968 na Gagarin), w obwodzie smoleńskim. Jego ojciec (Aleksiej Iwanowicz) był stolarzem, matka, Anna Timofijewna Gagarina (20 grudnia 1903–12 czerwca 1984) pracowała fizycznie jako dojarka w kołchozie. W 1949, po ukończeniu 15 lat, rzucił szkołę średnią (po ukończeniu sześciu klas, „żeby nauczyć się jakiegoś fachu”) w Gżacku. W 1949 został przyjęty do szkoły zawodowej przy zakładach metalowych (fabryka maszyn rolniczych) w Lubiercach. Tam szkolił się na odlewnika i zdobył zawód odlewnika-formierza. Wiosną 1951 rozpoczął naukę w Szkole Technicznej w Saratowie nad Wołgą. Systematycznie uprawiał sporty; zimą były to narty i łyżwy, latem lekkoatletyka i koszykówka. Jego życiową pasją stała się nauka latania i skoki spadochronowe. W 1954 wstąpił do aeroklubu i rozpoczął naukę pilotażu. W lipcu 1954 wykonał pierwszy samodzielny lot na Jaku-18. 24 sierpnia 1955 roku ukończył kurs w saratowskim aeroklubie. W tym samym roku Jurij, w wieku 21 lat, skończył szkołę z najwyższą oceną i rozpoczął naukę w Wojskowej Szkole Lotniczej w Orenburgu nad rzeką Ural. Tam poznał Walentinę Goriaczewą, młodszą od niego o rok, z którą zawarł związek małżeński 27 października 1957 roku. 10 kwietnia 1959 roku urodziła się ich pierwsza córka Lena, a 7 marca 1961 r. druga córka Gala. 8 stycznia 1956 złożył przysięgę, w lutym awansował na sierżanta. 26 marca 1957 wykonał pierwszy samodzielny lot odrzutowcem MiG-15. 6 listopada ukończył szkołę z oceną celującą i awansował na stopień porucznika. W czasie lotu orbitalnego został awansowany do stopnia majora. Kolejne awanse: 12 lipca 1962 r. stopień podpułkownika, a 6 listopada 1963 pułkownika. Po locie w kosmos Nikita Chruszczow odznaczył go Orderem Lenina.